“Hoe zien we Rembrandt terug in het werk van beroemde Franse kunstenaars? Daar gaat deze tentoonstelling over. Naast de usual suspects als Degas en Manet, willen we de bezoeker ook kennis laten maken met (in onze tijd) wellicht wat minder bekende kunstenaars als Charles Méryon en Félix Bracquemond, die sleutelfiguren in het Franse netwerk van kunstenaars waren. De tentoonstelling krijgt bovendien een lichte en frisse vormgeving, waardoor je je echt even op het Franse platteland of in hartje Parijs waant.”
– Lidewij de Koekkoek, directeur Museum Het Rembrandthuis
(Boven) Charles Méryon, Notre-Dame in Parijs, 1854, ets, staat 4 (8), 165 x 299 mm, Rijksmuseum. Schenking van de familie Vroom-van Beers, Helmond | (Onder) Edgar Degas, Vrouw droogt zich af na haar bad, 1891-1892, lithografie, 250 x 230 mm, Rijksmuseum. Aankoop uit het F.G. Waller-Fonds.
Achtergrondverhaal: Rembrandt revival
De oprichting van de Franse Académie in 1648 zorgde voor een verschuiving in aandacht naar klassiek georiënteerde kunst. Rembrandts kenmerkende stijl sloot met name in Frankrijk minder goed aan bij de heersende smaak. Tot een aantal Franse kunstenaars zich in de jaren 1830 ging afzetten tegen de classicistische regels van de Académie. Zij kregen een hernieuwde interesse voor Rembrandt. Voor hen was hij het ultieme voorbeeld van een anti-conformistische kunstenaar die realisme en artistieke innovatie nastreefde.
De School van Barbizon bestudeerde met name zijn etsen en vond inspiratie in Rembrandts licht-donkercontrasten, het creëren van meerdere staten van een ets en zijn experimenten met verschillende papiersoorten. Deze heropleving van de etskunst ontwikkelde zich verder in Parijs, waar Rembrandts invloed voelbaar is in de werken van vele kunstenaars, van Charles Méryon tot Odilon Redon.
(Boven:) Rembrandt, De drie bomen, 1643. Ets, droge naald en burijn, enige staat, 213 x 279 mm. Museum Het Rembrandthuis | (Onder:) Félix Bracquemond, Landschap met naderende onweersbui en ganzen in weide, 1860-1914. Ets, staat 6 (11), 259 x 347 mm. Rijksmuseum. Aankoop uit het F.G. Waller-Fonds.
Een voorbeeld van de directe invloed die Rembrandts etsen hadden, zien we terug in dit werk van Félix Bracquemond. De ganzen in zijn boerenlandschapje voelen de bui al hangen, letterlijk: een donkere onweersbui nadert. De zware wolken worden benadrukt door felle zonnestralen. Het is overduidelijk wat Bracquemonds voorbeeld voor deze ets was: hij had Rembrandts beroemde ets met drie bomen gezien. Er was een exemplaar van die ets te zien in het prentenkabinet van het Louvre. Vele kunstenaars bezochten deze plek in hartje Parijs voor inspiratie.
De tentoonstelling Rembrandt in Parijs. Manet, Méryon, Degas en de herontdekking van de etskunst (1830-1890) was van 21 september 2018 t/m 6 januari 2019 te zien in Museum Het Rembrandthuis.
(Links) Norbert Goeneutte, Place de la Concorde, Paris, 1884-1887. Ets en droge naald, 320 x 198 mm, privécollectie. (Rechts) Henri-Charles Guérard, Maan over Honfleur, c. 1890, olieverf op doek, 30,2 x 84,5 cm, privécollectie.
De tentoonstelling Rembrandt in Parijs. Manet, Méryon, Degas en de herontdekking van de etskunst (1830-1890) wordt mede mogelijk gemaakt door de Gravin van Bylandt Stichting, de Janssens Friesche Stichting en een aantal fondsen die anoniem willen blijven.
