Rembrandt en Jan Six
Van 6 mei tot en met 3 september 2017 presenteerde Museum Het Rembrandthuis de tentoonstelling Rembrandt en Jan Six. De ets en de vriendschap.
Eén van de beroemdste verhalen uit de zeventiende eeuw betreft de vriendschap tussen Jan Six en Rembrandt van Rijn. Deze band kwam tot uitdrukking in een intiem portret van Jan lezend bij het raam, dat al snel het hoogtepunt in Rembrandts grafische oeuvre bleek. De tentoonstelling schetste het beeld van een vriendschap in de hoogtijdagen van de zeventiende eeuw en het meesterschap dat op ultieme wijze tot uitdrukking kwam in de ets. Bovendien werd ingegaan op de fascinatie rondom de ets, de opdrachtgever en de kunstenaar in de eeuwen erna. Sinds het boek De levens van Jan Six van Geert Mak half lezend Nederland in de greep heeft, zijn Jan Six en zijn vriendschap met Rembrandt in Amsterdam meer dan ooit tot leven gekomen. Het Rembrandthuis sloot hier op aan met een kleine tentoonstelling.
Museum Het Rembrandthuis is de voormalige woon- en werkplaats van Rembrandt, waar de ets van Jan Six tot stand is gekomen. Het biedt de bezoeker een unieke en relevante context voor de tentoonstelling, die met bruiklenen uit de Collectie Six dan ook nergens beter op haar plaats is.
Rembrandt maakte illustraties voor het vriendenboek en toneelstuk van Jan Six, maar het geëtste portret is het mooiste voorbeeld van hun band. Jan leunt in de vensterbank en leest ongedwongen een tijdschrift. Zou het Jans eigen huis zijn waar Rembrandt op bezoek was? De ets uit 1647 toont in ieder geval het meesterschap van een succesvolle kunstenaar, die haarfijn de sfeer en karakter van het moment vangt. Tegelijk roept het ook een zeventiende-eeuwse wereld op die ineens heel dichtbij lijkt. Het bijzondere karakter van deze ets volgt niet alleen uit de verschillende voorstudies, staten en de etsplaat, maar ook uit de vele curieuze navolgingen in binnen- en buitenland.
Links: Rembrandt van Rijn, Jan Six, 1647, ets, Museum Het Rembrandthuis.
Rechts: Rembrandt van Rijn, Zelfportret, etsend bij het raam, 1648, ets, Museum Het Rembrandthuis
Links: Nicolaas Pieneman, Rembrandt in zijn atelier, 1852, Amsterdam Museum
Rechts: Thomas Worlidge, Edward Astley als Jan Six, 1762, Particuliere verzameling
Jan Six stierf in 1700 en liet een erfenis na, die zowel zijn artistieke als bestuurlijke kwaliteiten benadrukte: als schrijver en als burgemeester. Vanaf dat moment raken verschillende kunstenaars en verzamelaars gefascineerd door het beeld van de nonchalante jongeman in het binnenvertrek. Ook ontstaat een sterke behoefte om de twee te romantiseren in schilderijen. De vriendschap geeft kortom steeds weer stof tot verbeelding en altijd dankzij de universele en tijdloze ets van Rembrandt.
De tentoonstelling toonde niet alleen werken uit de Collectie Six, maar ook bruiklenen van het Rijksmuseum en het Amsterdam Museum.
De tentoonstelling werd gemaakt door gastconservator Menno Jonker. Bij de tentoonstelling Rembrandt en Jan Six. De ets en de vriendschap verscheen een publicatie met bijdragen van Nikki den Dekker, Erik Hinterding, Menno Jonker, Rudie van Leeuwen, Volker Manuth, Lilian Ruhe, Jan Six en Marieke de Winkel.