Bijzonder bezoek
In 2018 waren twee recent herontdekte schilderijen te zien in het Rembrandthuis: Portret van Petronella Buys (1635) van Rembrandt en Man met zwaard (ca. 1640-1644) dat geschilderd is door Rembrandt en een medewerker uit zijn atelier. De twee werken zijn aangekocht door het New Yorkse verzamelaarsechtpaar Thomas S. Kaplan en Daphne Recanati Kaplan. Zij zijn oprichters van de verzameling die beter bekend is als The Leiden Collection, de grootste particuliere collectie van Nederlandse zeventiende-eeuwse kunst ter wereld. De twee schilderijen vertellen beide een boeiend verhaal van toeschrijving en het belang van kunsthistorisch en technisch onderzoek.
(links) | Rembrandt en atelier, Man met zwaard, ca. 1640-1644.
Doek, 102,3 x 88,5 cm, New York, The Leiden Collection
Lange tijd werd dit als een schilderij van Rembrandt gezien, tot de toeschrijving in 1970 werd verworpen en men zelfs opperde dat het een achttiende-eeuwse nabootsing zou kunnen zijn. Nieuw onderzoek heeft uitgewezen dat Rembrandt oorspronkelijk een portret heeft geschilderd, maar dat dit werk vervolgens een ware transformatie heeft ondergaan door een van Rembrandts leerlingen in zijn atelier. Het resultaat is de fantasietronie die we nu zien. Hoewel Rembrandts oorspronkelijke voorstelling grotendeels is overgeschilderd, is het gezicht onaangeroerd gebleven; de schilderstijl is kenmerkend voor Rembrandt in de begin jaren 1640.
(rechts) | Rembrandt, Portret van Petronella Buys, 1635.
Paneel, 79,5 x 56,3 cm, New York, The Leiden Collection
Van dit schilderij was decennialang niet bekend waar het was, tot het in 2017 opdook op de kunstmarkt. Het is geschilderd in 1635, een drukke tijd voor Rembrandt. Zijn signatuur staat erop en het pendant met het portret van Petronella’s echtgenoot Philip Lucasz (National Gallery, Londen) is een onbetwiste Rembrandt. Desondanks suggereerde het Rembrandt Research Project in 1989 dat het portret waarschijnlijk door een assistent geschilderd was. Daar denken we nu anders over. Rembrandt schilderde het werk wel degelijk zelf, alleen losser en sneller dan we gewend zijn. Het was vermoedelijk een spoedklus: Petronella vertrok op 2 mei 1635 naar Batavia.
Dit was de tweede keer in relatief korte tijd dat The Leiden Collection een deel van hun verzameling toonde in het Rembrandthuis. Eind 2016 leidde de spectaculaire ontdekking van een verloren gewaande Rembrandt – een van diens vroegste werken – tot de drukbezochte presentatie Rembrandts eerste schilderijen. De vier zintuigen. Met de huidige presentatie heeft het Rembrandthuis de Europese primeur.
‘Wij zijn blij om als eerste de huidige herontdekte schilderijen aan het Europese museumpubliek te mogen tonen. Dit past ook geheel in de positie die het museum de afgelopen decennia heeft verworven als de plek waar ontdekkingen en onderzoeksresultaten rondom Rembrandt, zijn leerlingen en omgeving worden gepresenteerd. Het is fijn om wederom zulke juweeltjes uit The Leiden Collection in huis te hebben.’
– Lidewij de Koekkoek, directeur van Museum Het Rembrandthuis
Portret van Petronella Buys en Man met zwaard waren te zien in combinatie met tekst en beeld, waardoor de fascinerende verhalen achter de werken tot leven komen – van twijfel en herontdekking tot nieuw onderzoek en toeschrijving. Beide schilderijen zijn zo’n 100 jaar niet meer in Nederland geweest, en reizen in het voorjaar van 2019 verder naar het Louvre in Abu Dhabi voor de omvangrijke overzichtstentoonstelling van The Leiden Collection.
The Leiden Collection
The Leiden Collection is opgericht in 2003 door Dr. Thomas S. Kaplan en zijn vrouw Daphne Recanati Kaplan. De collectie omvat ongeveer 250 schilderijen en tekeningen en is de grootste verzameling van Nederlandse zeventiende-eeuwse kunst ter wereld. De collectie is vernoemd naar Rembrandts geboortestad Leiden. The Leiden Collection gaf voorheen anoniem haar werken in bruikleen voor tentoonstellingen. In 2017 heeft het grote publiek voor het eerst kennis kunnen maken met de collectie dankzij een speciale tentoonstelling in het Louvre in Parijs.
