Een van Rembrandts beste leerlingen
Samuel van Hoogstraten was een van Rembrandts beste leerlingen. Hij leerde en werkte bij Rembrandt, op zolder in het leerlingenatelier van het Rembrandthuis. Hij kwam daar kort nadat De Nachtwacht was voltooid en leerde van Rembrandt het spel van illusie en visueel bedrog, dat hij zich vervolgens meester maakte. Je ziet het steeds weer terug op zijn kunstwerken. Een edelman reikt je de hand, het doek uit. Een man steekt zijn hoofd uit een raam. Een prikbord met brieven blijkt een schilderij te zijn. Het is kunst die verbazing oproept. Van Hoogstraten was de 3D-schilder van zijn tijd.
In deze tentoonstelling leer je een van Rembrandts beste leerlingen kennen, ontdek je de kunst van illusie en ga je ook zelf aan de slag: doorzie de trucs en maak je eigen optische illusie.
Brievenborden
Samuel van Hoogstraten speelde een belangrijke rol in de verspreiding van Rembrandts manier van schilderen. Hij reisde veel en werkte in Oostenrijk, Italië en Engeland. En overal waar hij kwam, moeten kopers versteld hebben gestaan van zijn illusionisme. Dit gaf hem zelfvertrouwen en hij ontwikkelde een nieuw type illusionistisch schilderij: het brievenbord. Dit type schilderij lijkt een soort prikbord met daarop allerhande gebruiksvoorwerpen. Van Hoogstraten is er inmiddels beroemd om.
Schilder én schrijver
Maar Van Hoogstraten maakte niet alleen indruk met zijn kunst. Hij schreef ook een invloedrijk handboek over het maken van schilderijen, Inleyding tot de hooge schoole der schilderkonst. Daarin gaat het vooral om het schilderen van wat hij ‘de zichtbare wereld’ noemt – schilderen wat je ziet. Generaties kunstenaars zijn ermee opgevoed. Niet onbelangrijk: dit boek beschrijft ook Rembrandts opvattingen over kunst, en is daarmee onze belangrijkste bron over die grote kunstenaar.
Etsen
Van Hoogstraten was een van de weinige leerlingen van Rembrandt die ook zelf etsen gingen maken. Hij wist dat prenten, die makkelijk te vervoeren zijn, een goede manier waren om artistieke ideeen te verspreiden en bekendheid te vergaren. Na een aantal vroege Rembrandtieke tronies, maakte hij vooral portretprenten en didactische boekillustraties.
Van Wenen naar Amsterdam
De tentoonstelling over Samuel van Hoogstraten wordt samen met het Kunsthistorisches Museum in Wenen gemaakt. De tentoonstelling in Wenen opent in oktober 2024. Voor de tentoonstelling in Museum Rembrandthuis zullen diverse bijzondere kunstwerken uit buitenlandse collecties voor het eerst weer in Nederland te zien zijn.
Met dank aan: Bader Philanthropies, De Turing Foundation en Het Cultuurfonds, Fonds 21, Mastercard, De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Blockbusterfonds, de Huysgenoten, Vrienden van Museum Rembrandthuis, Amsterdams Fonds voor de Kunst en Kikkoman.
