Wie is Rembrandt? Iedereen heeft wel een idee over het type man dat hij was. Maar klopt dat wel? Sinds de 17de eeuw is Rembrandt op verschillende manieren getypeerd: als een man van het volk, een tegendraads kunstenaar, een held, een miskend genie en een heilige. Iedere keer werd zijn levensverhaal aangepast; sommige feiten werden weggelaten, andere verdraaid, steeds om een bepaald type te propageren. Rembrandt is geframed.
In de tentoonstelling Framing Rembrandt onderzoekt Museum Rembrandthuis vier eeuwen beeldvorming rondom Rembrandt aan de hand van schilderijen, prenten, archiefstukken en andere verrassende objecten. Gaandeweg worden een aantal hardnekkige mythes rondom Rembrandt ontkracht, zoals de vermeende mislukking van De Nachtwacht. Daarnaast wordt een van de tentoonstellingszalen omgebouwd tot bioscoopzaal, waar fragmenten worden vertoond van de zes fictiefilms die tussen 1920 en 2007 over Rembrandt zijn gemaakt. Van de eerste film uit 1920, via een nazi-propagandafilm uit 1942 tot aan de meest recente fictiefilm uit 2007. Ook neemt Museum Rembrandthuis zijn eigen framing van Rembrandt onder de loep: hoe doet het museum zelf mee aan de beeldvorming van Rembrandt?
Rembrandt als filmheld
Het pièce de résistance van Framing Rembrandt is de tweede tentoonstellingszaal die wordt omgebouwd tot een bioscoopzaal. Hier worden filmfragmenten getoond uit de zes fictiefilms (biopics) die tussen 1920 en 2007 over Rembrandt zijn gemaakt. Elke film heeft zijn eigen framing. Iedere generatie leerde dus net weer een andere Rembrandt kennen. Opvallend is dat enkele mythes over Rembrandt steeds weer terugkeren, zoals de vermeende mislukking van De Nachtwacht.
Eén van de zes biopics is Rembrandt, geregisseerd door nazi-filmmaker Hans Steinhoff. In 1942 ging de film in première op het Rembrandtplein in aanwezigheid van NSB-leider Anton Mussert. Rembrandt wordt hierin neergezet als held van het Germaanse volk. Hij krijgt zijn heroïsche status doordat hij vele tegenslagen en vijanden overwint: de afwijzing van De Nachtwacht, zijn conflict met Geertje Dircx en zijn faillissement dat volgens deze film veroorzaakt is door zijn Joodse buren. Een ultiem voorbeeld van framing.
Welke Rembrandtmythes leven er onder museumbezoekers?
Ook bezoekers worden gevraagd even stil te staan bij hun eigen aannames over Rembrandt. Bij de ingang van de tentoonstelling staan vijf kokers met gekleurde tokens. Iedere koker staat voor een van de vijf Rembrandt-typen: een man van het volk, een tegendraadse kunstenaar, een nationale held, een miskend genie, een heilige. Bezoekers nemen een token mee uit de koker die hun beeld van Rembrandt het beste samenvat. Aan het einde van de tentoonstelling staan opnieuw vijf kokers met de vijf Rembrandt-typen. Blijven bezoekers bij hun oorspronkelijke beeld van Rembrandt of denken ze nu anders over de kunstenaar?
De tentoonstelling Framing Rembrandt is van 4 november 2023 t/m 4 februari 2024 te zien in Museum Rembrandthuis
